Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego

Portret miasta środkowoeuropejskiego

Kierownictwo mojego wydziału Uniwersytetu Londyńskiego nie było zbytnio zadowolone z faktu, że poświęcałem tak dużo czasu na prace przy książkach z serii „The Oxford History of Europe". Ich zdaniem powinienem się skoncentrować na projektach, które mogłyby pozwolić na uzyskanie grantów, z których z kolei można by uszczknąć soczyste 25 proc. na rzecz pracowników wydziału. W pewnym momencie Dyrektor powiedział mi, że mój projekt badawczy powinien być związany z moim stanowiskiem, a wiec powinien koncentrować się na Polsce (byłem tam wykładowcą historii Polski).

Okazja, aby spełnić wymagania moich pracodawców, a jednocześnie zaspokoić własne zainteresowania, nadarzyła się w 1995 roku, gdy spotkałem się z prezydentem Wrocławia (dawniej Breslau). Od dawna fascynowała mnie złożona i straszna przeszłość tego miasta, gdy więc prezydent Zdrojewski (który później został ministrem kultury) z goryczą zauważył, że żaden z licznych wrocławskich historyków nie napisał jak dotąd książki, z której jego zagraniczni goście mogliby się czegoś dowiedzieć o historii tego miasta, zaoferowałem się, że wypełnię tę lukę. Ponieważ w tym celu trzeba było korzystać zarówno z polskich, jak i niemieckich źródeł, stworzyliśmy zespół badawczy pod kierownictwem mojego byłego studenta Rogera Moorhouse’a, który jest doskonałym germanistą, i tak rozpoczęło się nasze trwające cztery lata przedsięwzięcie (w międzyczasie Roger awansował na współautora książki).

Moim zdaniem „Mikrokosmos: portret miasta środkowoeuropejskiego” jest jedną z najbardziej oryginalnych moich książek. Dotyka zagadnień złożonej tożsamości i tego, jak społeczeństwa musiały się zmieniać i adaptować w reakcji na przesuwające się granice. Udało nam się obalić mit, że charakter miasta można sprowadzić do prostej konfrontacji pomiędzy polskością a niemieckością.

Podczas procesu redakcji książki ni stąd ni zowąd pojawił się dziwny problem. Wydawcą wersji angielskiej miało być Cambridge University Press, jednak mój redaktor z Cambridge upierał się, że dla celów marketingowych książka powinna mieć tytuł „History of Breslau”. Pozostawał głuchy na moje argumentacje, że zarówno „History of Breslau” jak i „History of Wroclaw” były nie do przyjęcia. W rezultacie zmuszony byłem przenieść się z książką do innego wydawcy (Jonathan Cape). Polskie wydanie jak zwykle ukazało się nakładem Domu Wydawniczego Znak. Od tego czasu pojawiło się kilka przekładów. W 2012 roku miała się ukazać wersja francuska, wydana przez miasto partnerskie Wrocławia, Lille.